OP KLIMAATEXPEDITIE IN HET HOGE NOORDEN
Het klimaatdebat leek even te zijn geluwd, maar werd onlangs nieuw leven ingeblazen door prominenten als president Obama en de paus. Omdat een goed debat niet mogelijk is zonder feiten, is het werk van klimaatwetenschappers weer meer dan ooit cruciaal. Op 17 augustus vertrek ik op expeditie naar Svalbard om onderzoek te doen naar de effecten van klimaatverandering. De komende weken zal ik verslag doen van mijn avonturen op deze blog.
AN INCONVENIENT TRUTH
Het is najaar 2006, en de hele wereld is in de ban van een bijzondere film: An Inconvenient Truth van Amerikaans politicus Al Gore. Ik studeer op dat moment omgevingswetenschappen aan de Wageningen Universiteit in Nederland, en ben net aan mijn derde jaar begonnen. Onze universiteit vindt de film zo belangrijk, dat studenten er gratis naartoe mogen. Dat doen we natuurlijk, en de film laat op mij en vele andere studenten een blijvende indruk achter.
Opvallend genoeg zwakt de interesse in klimaatverandering bij het brede publiek in de jaren die volgen juist steeds verder af. Een ogenschijnlijk belangrijker probleem doet zich voor: de schuldencrisis. Plotseling is er nergens geld meer voor, vrezen mensen voor hun job, kunnen hypotheken niet langer betaald worden. Klimaatverandering? Tja. Iets waar je aandacht voor kunt hebben zolang het geld rijkelijk rolt, maar niet in deze tijden. En ach, het zal toch allemaal wel meevallen met dat klimaat?
‘GELOOF JIJ DAAR NU ECHT IN?’
Intussen modelleer ik in mijn eerste job bij een ingenieursbureau toekomstige rivierafvoeren van Rijn en Maas onder invloed van een veranderend klimaat.
Later besluit ik me meer op het verleden klimaat te richten, want: hoe ‘normaal’ is nu eigenlijk die wereld waar we tegenwoordig in leven? Hoe gedroeg het klimaat zich vroeger; honderd, duizend, een miljoen jaar geleden? Hoe snel veranderde het klimaat destijds, en wat voor gevolgen had dat? Interessante en belangrijke vragen, willen we het klimaat en de gevolgen van klimaatverandering vandaag de dag beter begrijpen.
‘Deze winter was zo koud, dan zal die zogenaamde opwarming toch zeker wel meevallen?’
Dat het algemene begrip voor klimaatverandering als een reëel probleem juist steeds verder afneemt, merk ik echter ook. Vaker en vaker worden mij, de klimaatwetenschapper, op feestjes vragen gesteld als: ‘Geloof jij nu eigenlijk echt in die klimaatverandering?’ of ‘Deze winter was zo koud, dan zal die zogenaamde opwarming toch zeker wel meevallen?’
Ik probeer uit te leggen dat klimaatverandering niet iets is waar ‘je in gelooft’ maar waar wetenschappelijke consensus over bestaat. Dat klimaat een langjarig gemiddelde is en dus niet veel hoeft te zeggen over het weer vandaag of zelfs dit jaar. Dat het klimaat een zeer complex systeem is waarin een bepaalde verandering niet per definitie een eenduidig of onmiddellijk gevolg hoeft te hebben.
‘Het is gewoon geen prettig idee dat het klimaat inderdaad verandert door ons eigen toedoen, en dat de veranderingen desastreuze gevolgen kunnen hebben’
Over het algemeen stuit ik op scepsis. Het valt ook niet mee om een ingewikkeld onderwerp als de werking van het klimaat begrijpelijk uit te leggen tussen een gin en tonic en een rode wijn door. En, zoals Al Gore het al zo mooi verwoordde, is het gewoon geen prettig idee dat het klimaat inderdaad verandert door ons eigen toedoen, en dat de veranderingen desastreuze gevolgen kunnen hebben.
DE COMEBACK VAN HET KLIMAATDEBAT
Toch is daar ineens de zomer van 2015. Schijnbaar uit het niets beginnen prominente figuren als de paus, Hillary Clinton en president Obama het klimaatdebat weer leven in te blazen. Klimaatverandering blijkt ineens toch een geaccepteerd feit te zijn, en de urgentie om er iets aan te doen wordt onderstreept.
Wellicht hebben de klimaatrampen in Amerika, die elkaar in steeds sneller tempo lijken op te volgen, er iets mee te maken. Langdurige overstromingen in Texas, overmatige bosbranden in Alaska, een droog Californië dat al een jaar aan regenval mist sinds 2012: geen zaken die zomaar onopgemerkt voorbij gaan.
Als klimaatwetenschapper ben ik uiteraard verheugd over het feit dat zulke prominente personen nu eindelijk erkennen dat er consensus bestaat over het feit dat klimaatverandering echt gaande is. Een zeer belangrijke eerste stap in de strijd tegen klimaatverandering en al zijn gevaarlijke effecten. Het informeren van het brede publiek over klimaatverandering en de effecten van klimaatverandering op onze leefwereld zie ik als een belangrijke tweede stap, te zetten door experts in alle mogelijke velden van de klimaatwetenschap.
EXPEDITIE NAAR SVALBARD
Een deel van deze morele taak als klimaatwetenschapper zal ik zelf op me nemen door vanaf 17 augustus een kleine twee weken mee te gaan op een expeditie naar Edgeoya, een eiland dat deel uitmaakt van de archipel Svalbard (Spitsbergen). De expeditie, genaamd SEES (Scientific Expedition Edgeøya Spitsbergen) wordt georganiseerd door het Arctisch Centrum van de Rijksuniversiteit Groningen in samenwerking met het Willem Barentsz Poolinstituut.
Naast ongeveer 50 wetenschappers van zeer divers pluimage zullen ook bekende Nederlanders meegaan (politici, kunstenaars, documentairemakers, een weerman bekend van de nationale televisie), die allemaal op hun eigen manier verslag zullen leggen van hun ervaringen. We proberen daarmee het brede publiek te informeren over klimaatverandering en de effecten daarvan, zelfs op een afgelegen, ongerepte uithoek als Svalbard.
Ik zal me bezig houden met een onderzoek naar de effecten van klimaatverandering op de vegetatie van Edgeøya sinds het begin van de industriële revolutie. Dat zal ik onder andere doen door stuifmeelkorrels te bestuderen die jaar na jaar opgeslagen worden in de sedimenten van kleine meertjes op het eiland. De toegang tot internet zal jammer genoeg beperkt zijn tijdens deze expeditie, maar ik zal proberen regelmatig verslag uit te brengen van deze bijzondere reis.