EINDELIJK SUCCES!
Ter illustratie hoe snel dingen op een Arctische expeditie kunnen veranderen: het is vandaag toch nog twee keer onduidelijk geweest of we nu wel of niet op de zuidkant van Barentsoya konden landen. Een horde toeristen van een andere boot die juist geland was op de plek waar wij naartoe wilden gaan en drie ijsberen brachten tot twee keer toe de planning op het laatste moment nog in gevaar.
EEN ARCTISCH MEERTJE BEMONSTEREN
Toch konden we uiteindelijk gelukkig aan onze eigen expeditie beginnen. Met zodiacs werden we door een zee vol ijsschotsen naar het mistige, koude vasteland gebracht. Het was dit keer erg gemakkelijk om het meertje te bereiken: na een klim van zo’n 30 meter over een afstand van zo’n 200 meter waren we er al. Wat een verschil met gisteren!
Nadat we met behulp van sonar en een rubberbootje het diepteprofiel van het meertje in kaart hadden gebracht, hebben we op het diepste punt met behulp van twee gravity corers (die steken zichzelf in het sediment door middel van de zwaartekracht, ofwel, je laat ze van een kleine hoogte in het sediment vallen), een piston corer (die moet je handmatig in het sediment steken) en een guts (een halfopen metalen buis) sedimenten naar de oppervlakte gebracht. Sedimenten van 78 graden noorderbreedte, dames en heren!
We kunnen op dit moment helaas nog niet veel zien aan de sedimenten. De stuifmeelkorrels in de sedimentlagen kunnen we pas onderzoeken nadat we ze uit de sedimenten hebben gehaald en onder de microscoop hebben gelegd. Hetzelfde geldt voor allerlei soorten algen, het organische stofgehalte van de sedimenten, en chemische stoffen.
PALEO-RECONSTRUCTIES
Toch ben ik uiteraard erg benieuwd naar welke informatie er in de sedimenten opgeslagen ligt! Hoe heeft over de afgelopen 100, 200, 2000 jaar de vegetatie in dit gebied zich ontwikkeld? Dat zal ik hopelijk met behulp van pollenanalyse kunnen vertellen.Ieder jaar weer wordt er namelijk vanuit de omliggende vegetatie pollen (stuifmeel) afgezet in het meer. Dit gebeurt dit jaar, maar gebeurde ook vorig jaar, tien jaar geleden, duizend jaar geleden. Omdat de vegetatie waarschijnlijk anders was in die tijd, zitten er ook andere pollen in het sediment. Hoe dieper in het sediment je dus teruggaat, hoe verder terug in de tijd je kunt kijken hoe de situatie destijds was. Wim Hoek van de Universiteit Utrecht is bijvoorbeeld van plan duizenden jaren terug te gaan in de tijd, om de vegetatieontwikkelingen in dit gebied beter te begrijpen (http://geoblog.weebly.com/expedition-edgeoslashya).
Naast vegetatiereconstructies kun je uiteraard ook talloze andere dingen reconstrueren. Bijvoorbeeld verstoringen in het milieu van het meer, wat algenbloei tot gevolg gehad kan hebben. Tom van Hoof en Keechy Akkerman van TNO bekijken op die manier wat het effect is van verschillende olie-lekkages op Edgeoya tijdens de jaren 70, en hopen daarmee meer inzicht te krijgen in de korte- en lange-termijneffecten van olielekkages op het Arctisch gebied.
SAMENWERKING EN SEES
Het is misschien nog wel het mooiste als al deze interessante onderzoeken samengebracht kunnen worden. De waarnemingen van de vegetatiedeskundigen van een paar blogs geleden kunnen bijvoorbeeld gecombineerd worden met de vegetatiereconstructies op basis van pollen. Het effect van olielekkages kan eigenlijk pas echt goed gereconstrueerd worden als daarnaast ook een niet-vervuild meer onderzocht wordt. En zo zijn er nog veel meer samenwerkingsverbanden mogelijk.
Een expeditie als SEES brengt onderzoekers en onderzoek samen en creëert op die manier kansen voor belangrijk en origineel vervolgonderzoek. Helaas is dit soort grootschalige expedities zeldzaam; het is duur, en de organisatie ervan heeft veel voeten in de aarde. Daarom breng ik via deze weg graag het belang van dit soort expedities onder de aandacht. Als we echt verder willen komen met de wetenschap, is het essentieel dat er over de grenzen van vakgebieden heen gekeken kan worden, en dat dit ook gefaciliteerd wordt. Een oproep aan overheden en financiers dus!